کرمهای نواریک:

کرمهای نواری انگلهای روده هستند و در آلودگی شدید پرنده باعث نارسایی جذب مواد غذایی در کبوتر می گردند و علت آن تغذیه انگل از محتویات روده و ترشح موادی است که بر کار گوارش پرنده تاثیر می گذارد.
سه گونه از کرمهای نواری کبوتر ها را به این بیماری که عبارتند از:
1-همینولیپس Hymenolepis
2-دوینیا Davainea
3-اپورینا Aporina

از مشخصات این کرمها بند بند بودن بدن آنها است . این انگلها سر کوچکی دارند که به کمک چنگکها و بادکشهای دهانی خود محکم به دیواره روده ها می چسبند. هر بندی از بدن آنها دستگاه تناسلی نر و ماده مجزا داشته و آخرین بند پس از بالغ شدن جدا می گردد و بند بعدی رشد نموده و به تدریج بزرگ می شود. در داخل هر بند آن صد ها تخم باور وجود دارد که جنین دارند. بندهای بالغ شده پس از جدا شدن همراه با مدفوع پرنده دفع می گردند. کرمهای نواری برای تکمیل دوره زندگی خود به یک میزبان واسط مانند حشرات ، حلزونها و کرمهای خاکی و ... نیاز دارند تا این تخمها را ببلعد.در داخل بدن میزبان ، واسط جنین از داخل تخم خارج شده رشد می کند و پس از غلاف دار شدن به شکل عفونی تغییر شکل می دهد. هنگامی که کبوتر میزبان واسط را بخورد و این میزبان به شکل عفونی انگل آلوده باشد ، انگل به داخل بدن کبوتر منتقل شده و پس از شش هفته به کرم بالغ تبدل می شود. 

علائم بیماری :در آلودگی خفیف نشانه های درمانگاهی مشاهده نمی گردد فقط ممکن است کمی از دوره ی زندگی کبوتر کاسته شود. اما در آلودگی شدید تعداد زیادی انگل در روده کبوتر جمه شده و عملیات گوارشی پرنده را مختل می سازند در نتیجه برخی از مشکلات ناشی از کمبود مواد غذایی بروز می کند که ممکن است زمینه ساز بیماریهای واگیردار دیگری در دستگاه گوارش گردد که آن هم به علت تضعیف سیستم ایمنی بدن حیوان می باشد.
بیماری را می توان با آزمایش میکروسکپی مدفوع کبوتر و مشاهده بندهای بالغ کرمهای نواری تشخیص داد.
درمان بیماری: - تجویز کپسولهای ضد انگل به میزان 1 کپسول برای هر 500 گرم وزن کبوتر در روز و به مدت سه روز پیاپی و یا استفاده از پودر لوامیزول با دز مناسب.
- از بین بردن میزان واسط بوسیله سموم حشره کش کاربایل 3% تا 5% یا مالاتیون 4% (توجه شود که داخل لانه کبوتر ها هرگز با این مواد سم پاشی نگردد)
پیشگیری از بیماری:
می توان با استفاده از حشره کش ها یا آهک زنده به صورت دوره ای اقدام به از بین بردن میزبانهای واسط نمود.

عفونت هرپس ویروسی Herpes Virus Infection
عفونت ویروسی حادی است که میتواند انسان و پرندگان و بسیاری از جانداران دیگر را مبتلا می نماید. بیماری در کبوتر ابتدا به صورت اشکال خفیف در دستگاه تنفس و تغییراتی در اندام های داخلی ظاهر می شود .در شکل شدیدتر بیماری دستگاه عصبی نیز درگیر می شود . این شکل بیماری با میزان بالای مرگ و میر ، فلجی و پیچش گردن نمایان می گردد .عامل بیماری ، ویروس هرپس کبوتری است که نسبت به ضد عفونی کننده های معمولی و گرما حساس است . به طوری که با گرمای 56 درجه سانتی گراد به مدت نیم ساعت میتوان آن را نابود کرد.
علائم بیماری:

علائم تنفسی : در این بیماری نشانه های عمومی نظیر ژولیدگی پرها ، کم اشتهایی ، عدم توانایی در پرواز و اسهال سبز رنگ دیده می شود . هم چنین بیماری با التهاب و تورم چشم و نشانه های تنفسی که با ترشحات بینی شروع شده و به تنگی نفس منجر می شود همراه است.
علائم عصبی : در این شکل بیماری نشانه های عصبی مانند : ناتوانی در حرکت ، فلجی بالها و پاها ، لرزش و گاهی پیچش در گردن دیده می شود . به علت فلجی در پرنده مبتلا به این بیماری ، نسبت مرگ و میر بویژه در جوجه ها به 90 در صد می رسد. نشانه های بیماری در برخی از کبوترها ظاهر نمی شود و این پرندگان در طول زندگی خود صرفا حامل ویروس بیماری بوده و منشا انتقال آن به پرندگان دیگر هستند.
علائم کالبد شکافی:مناطق نکروز در کبد و طحال و پانکراس دیده می شوند. التهاب فبرینی در مخاط بخش بالایی دستگاه تنفسی و همچنین التهاب کیسه های هوایی از نشانه های کالبد شکافی بیماری است.
تشخیص و شناخت بیماری:بیماری را می توان از روی نشانه های بیماری و کالبد شکافی و بررسی درون سلولی(با میکروسکوپ)تشخیص داد. این بیماری را باید از عفونت پارامیکزو ویروسی و نیوکاسل متفاوت دانست.
پیشگیری از بیماری:بهترین راه برای پیشگیری از بروز این بیماری ، واکسینه کردن پرندگان می باشد. برای این بیماری دو نوع واکسن موجود است .یکی واکسن کشته که حامل ویروس کشته شده میباشد و دیگری واکسن تخفیف که حامل ویروس ضعیف شده است .

معرفی بیماری سالمونلوز پاراتیفوئیدیاین: بیماری بسیار خطرناک و درد آور است و توسط برخی از گونه های باکتری سالمونلا پدید می آید. این بیماری بصورت لکه هایی در بدن کبوتر بروز می کند . همچنین به صورت عفونت متورم در نقاط مختلف بدن کبوتر پدید می آید . این تورم در مفاصل پاها و یا بالها مشاهده می شود. در این بیماری پوست پاهای کبوتر برجسته شده و کنده می شود. رنگ زیر شکم کبوتر زرد رنگ شده و همچنین کبد آنها متورم می شود . و از علائم دیگر آن کوری کبوتر است. در این حالت رنگ چشم کبوتر زرد یا سفید شده و چشمان کبوتر کم کم بسته می گردد. چنانچه این بیماری درمان نشود در نهایت به مرگ کبوتر منجر می گردد. این بیماری بیشتر در کبوترهای جوان دیده می شود.
انتقال این بیماری بیشتر از تماس کبوتر آلوده با کبوتر سالم بوجود می آید و یا از طریق مادر به جوجه انتقال یافته و حتی می تواند از منافذ تخم هم به داخل آن نفوذ می کند و جنین را به بیماری آلوده کند.
درمان پیشنهادی :

1 سی سی سولفادیمین سدیم را در 2 لیتر آب حل کرده و بمدت 3 تا 5 روز به کبوتران بیمار بخورانید.اگر درمان فوق مفید واقع نگردید می توانید 0.1 سی سی جنتامایسین 5 درصد را برای مدت 3 روز به کبوتر تزریق کنید(روزی 0.1 سی سی)

 شناسایی شپش در کبوتر
شپش انگلی خارجی است که از پرها وپوست تغذیه می کند.در کبوتر یازده نوع شپش پر وجود دارد که همه آنها از پرهای کبوتر وگاهی از خون آن تغذیه می کنند.بسیاری از کبوترها به این انگل آلوده اند. آلودگی خفیف اهمیت چندانی ندارد.اما آلودگی شدید بر فعالیت کبوتز تاثیر دارد. عامل بیماری زا نوعی شپش پر است که تمامی مراحل رشد ونمو خود را روی بدن کبوتر می گذراند وتخمهای خود را به ساقه پرها می چسباند و شش تا هفت روز بعد لاروها از تخم بیرون می آیند و پس از 3 تا 4 هفته بالغ می شوند.یک شپش ماده ممکن است تا یکصد و بیست هزار تخم بگذارد.معروفترین شپش پر کبوتر شپش کولمبی کولا کولمبه( Columbicola Columbae)است که بدنی کشیده بطول 1.8تا2.7میلی متر وعرض 3میلی متر دارد.

نشانه های آلودگی:شپش از روی کراتین (پروتئین موجود در پرها) و چربی پرها تغذیه می کند. چربی موجود در پرها باعث چرب شدن پرها شده وپرها را در مقابل خیس شدن حمایت کرده وآنها را نرم نگه می دارد.از این رو آلودگی با شپش باعث ژولیدگی پرها وخوردگی آنها می شود.شپش همچنین پرهای کوچک را نیز می خوردکه این کار باعث رشد غیر طبیعی پرها می گردد.
درمان: سم پاشی مستقیم پرها و آشیانه با محلول مالاتیون 4? یا کاربایل 5?به میزان مناسب.

آسکاریدیاز:عامل این بیماری کرمهای گرد انگلی به نام لاتین آسکاریدیاکولومبه است که هم کبوترهای اهلی و هم کبوترهای وحشی را آلوده می کند.شکل ظاهری این کرم شبیه کرم مشابه در ماکیان(آسکاریدیا گالی)است.این کرم در روده باریک(عمدتا در ناحیه دوازدهه و بخشهای بالایی روده باریک)کبوتر مستقر می شود.آلودگی شدید باعث توقف رشدوژولیدگی پرها می شود.آلودگی بیش از حد کبوتر با این کرم سبب انسداد روده باریک و سوراخ کردن روده و چسبندگی آن می شود.کرم آسکاریس چرخه انگلی مستقلی دارد ودوره آلودگی به 9 هفته یا بیشتر می رسد.لاروهای این کرم به دیواره روده باریک نفوذ کرده و التهاب روده را باعث می شود.کبوترهای جوان به این انگل حساس تر از افراد بالغ اند.این کرم از راه آب وغذای آلوده به تخم انگل منتقل می شود.وقتی شرایط محیطی(رطوبت ودما)مناسب باشد شیوع این آلودگی سرعت می گیرد.مدفوع کبوترهای مبتلا حاوی تخم انگل است.

علائم بیماری:کبوترهای آلوده به کرم آسکاریس علاوه بر اسهال توقف رشد-لاغری- گیجی و تغییر رنگ پوست نشان می دهند.وجود انگل زیادموجب مکیده شدن خون زیاداز دیواره روده توسط این انگل و جذب نا کافی مواد غذایی از روده باریک و در نتیجه کم خونی پرنده می شود که این امر با نشانه رنگ پریدگی پوست و غشاهای مخاطی پرنده آشکار می شود.

تشخیص:برای تشخیص دقیق وجود این انگل در کبوتران می توان پرندگان مشکوک را کالبد گشایی کرد یا مدفوع آنان را از لحاظ وجود تخم کرم که بیضوی شکل است و دیواره ضخیمی دارد  مورد آزمایش قرار داد.گاهی کرم بالغ با طول 3.5 سانتی متر و قطر 1.5 تا 2 میلی متر از طریق مدفوع دفع می گردد.

درمان آسکاریدیاز:داروی اختصاصی برای درمان آسکاریدیاز و انواع کلاپیلاریا در کبوتر دارویی است به نام کامبندازول با نام تجارتی آسکاپیلیا.در مصرف این دارو باید به کبوترهایی با وزن بیش از 400گرم به مدت دو روز و هر روز یک کپسول خورانده شود. کبوترهای سنگین باید روزانه 2 کپسول دریافت کنند.در صورت در دسترس نبودن داروی فوق می توان از داروهایی چون هیدروکلرور لوامیزول با نام تجاری اسپارتاکون-سوسپانسیونفن بندازول-ایورمکتین با نام تجاری ایومک -ترکیبات پپرازین مثل فسفات پپرازین-سیترات پپرازین و غیره طبق دستورالعمل مصرف یا دستور دامپزشک استفاده کرد.درمان در سنین 6-16و26هفتگی انجام می گردد و باید پس از هر درمان مکمل ویتامینهای A-D3وE را به پرنده خورانید. از آنجا که آلودگی کبوترها به این انگل بسیار شایع است بهتر است درمان ضد انگلی بر علیه آسکاریدیاز سالی چند نوبت در کل گله انجام گیرد.تمیز نگهداشتن جایگاه کبوتران دادن آب آشامیدنی تمیز و مصرف غذای تمیز و غیر آلوده به مدفوع و درمان احتیاطی سالی چند بار با داروهای فوق الذکر از مهمترین اقدامات برای جلوگیری از ابتلای گله کبوترها به کرمهای آسکارید است.