آسکاریدیاز:عامل این بیماری کرمهای گرد انگلی به نام لاتین آسکاریدیاکولومبه است که هم کبوترهای اهلی و هم کبوترهای وحشی را آلوده می کند.شکل ظاهری این کرم شبیه کرم مشابه در ماکیان(آسکاریدیا گالی)است.این کرم در روده باریک(عمدتا در ناحیه دوازدهه و بخشهای بالایی روده باریک)کبوتر مستقر می شود.آلودگی شدید باعث توقف رشدوژولیدگی پرها می شود.آلودگی بیش از حد کبوتر با این کرم سبب انسداد روده باریک و سوراخ کردن روده و چسبندگی آن می شود.کرم آسکاریس چرخه انگلی مستقلی دارد ودوره آلودگی به 9 هفته یا بیشتر می رسد.لاروهای این کرم به دیواره روده باریک نفوذ کرده و التهاب روده را باعث می شود.کبوترهای جوان به این انگل حساس تر از افراد بالغ اند.این کرم از راه آب وغذای آلوده به تخم انگل منتقل می شود.وقتی شرایط محیطی(رطوبت ودما)مناسب باشد شیوع این آلودگی سرعت می گیرد.مدفوع کبوترهای مبتلا حاوی تخم انگل است.

علائم بیماری:کبوترهای آلوده به کرم آسکاریس علاوه بر اسهال توقف رشد-لاغری- گیجی و تغییر رنگ پوست نشان می دهند.وجود انگل زیادموجب مکیده شدن خون زیاداز دیواره روده توسط این انگل و جذب نا کافی مواد غذایی از روده باریک و در نتیجه کم خونی پرنده می شود که این امر با نشانه رنگ پریدگی پوست و غشاهای مخاطی پرنده آشکار می شود.

تشخیص:برای تشخیص دقیق وجود این انگل در کبوتران می توان پرندگان مشکوک را کالبد گشایی کرد یا مدفوع آنان را از لحاظ وجود تخم کرم که بیضوی شکل است و دیواره ضخیمی دارد  مورد آزمایش قرار داد.گاهی کرم بالغ با طول 3.5 سانتی متر و قطر 1.5 تا 2 میلی متر از طریق مدفوع دفع می گردد.

درمان آسکاریدیاز:داروی اختصاصی برای درمان آسکاریدیاز و انواع کلاپیلاریا در کبوتر دارویی است به نام کامبندازول با نام تجارتی آسکاپیلیا.در مصرف این دارو باید به کبوترهایی با وزن بیش از 400گرم به مدت دو روز و هر روز یک کپسول خورانده شود. کبوترهای سنگین باید روزانه 2 کپسول دریافت کنند.در صورت در دسترس نبودن داروی فوق می توان از داروهایی چون هیدروکلرور لوامیزول با نام تجاری اسپارتاکون-سوسپانسیونفن بندازول-ایورمکتین با نام تجاری ایومک -ترکیبات پپرازین مثل فسفات پپرازین-سیترات پپرازین و غیره طبق دستورالعمل مصرف یا دستور دامپزشک استفاده کرد.درمان در سنین 6-16و26هفتگی انجام می گردد و باید پس از هر درمان مکمل ویتامینهای A-D3وE را به پرنده خورانید. از آنجا که آلودگی کبوترها به این انگل بسیار شایع است بهتر است درمان ضد انگلی بر علیه آسکاریدیاز سالی چند نوبت در کل گله انجام گیرد.تمیز نگهداشتن جایگاه کبوتران دادن آب آشامیدنی تمیز و مصرف غذای تمیز و غیر آلوده به مدفوع و درمان احتیاطی سالی چند بار با داروهای فوق الذکر از مهمترین اقدامات برای جلوگیری از ابتلای گله کبوترها به کرمهای آسکارید است.

رفتار کرچی عبارت است از: خاتمه تولید تخم، خوابیدن بر روی تخمها و مراقبت از جوجه های جوان می باشد .درصد باروری 96 - 85 درصد و میزان جوجه درآوری 85 -80 درصد است رفتار خوابیدن روی تخم در کبوتر موجب تحریک رشد و توسعه کیسه چینه دان می گردد به نظر می رسد که رشد و تزایداین غده تحت کنترل مستقیم پرولاکتین باشد تصور می شود که در قمری تولید استروژن، آندروژن که با ترشح FSH تحریک می شود موجب رفتار لانه سازی در جنس ماده می گردد در مقابل آغاز فعالیت لانه سازی در جنس نر بستگی به شرایط هورمونی و رفتار جنسی ماده دارد. در پرندگان رفتار لانه سازی به طور وسیعی در تخمک گذاری مرتبط می باشد 100% از تخمک گذاری 24 ساعت پس از رفتار لانه سازی و 99% لانه سازی قبل از تخمک گذاری انجام می شود با این حال تنها 95 - 60% از تخمک گذاری پس از یک سیکل تخمگذاری انجام می شود . تخمهای شکسته ناشی از مبارزات بر سر لانه نیز در حدود 6 درصد برآورد می گردد . تلفات در بین جوجه ها تقریبا 9% و گاهی بیشتر می باشد . برای افزایش راندمان تخمگذاری تعدادی از کبوتران را فقط مخصوص گذاشتن تخم انتخاب می کنند . بدین ترتیب که پس از گذشت 10 روز از تاریخ تخمگذاری تخمها را از زیر کبوتران برداشته ودر نتیجه پرنده در عرض 2-1 هفته مجددا تخم خواهد گذاشت با این روش می توان تا 60 درصدبه راندمان تخمگذاری افزود.

در ایتالیا به مجرد تخمهای گذاشته شده جمع آوری می گردد, درچنین متدی تخمها را به طور متوسط از 15 عدد در سال به 47 عددفزونی می بخشد .تخمهای برداشته شده را یا به کمک ماشین جوجه کشی به جوجه تبدیل کرده و تحویل کبوترهای مادر که در همان روز جوجه هایشان متولد شده می دهند و یا هر تخم را به عنوان تخم سوم زیر کبوترهای دیگر می گذارند هم سن بودن این سه تخم کاملا ضروری است .کبوترها قادرند تا سه نوزاد را نگهداری کنند ولی اکثرا از عهده تغذیه و رسیدگی 4 جوجه عاجزند و فشار کاری زیادی را باید تحمل کنند . در جوجه کشی مصنوعی کبوترهانسبت به مرغها به درجه حرارت کمتر 7/36 - 1/36 درجه سانتی گراد و رطوبت بیشتری نیاز است .رکوردهای نمودارهای فوق واقعی هستند و از یک گیرنده حساسی که در جلوی سینی حاوی تخمهای کبوتر قرار داده شده بود به دست آمده اند هر سی دقیقه سینی به اندازه 90درجه به سمت جلو و عقب چرخانده می شود به طوری که در دوره نیم ساعته بعدی گیرنده حساسی قبل از اینکه بر روی تخمها قرار بگیرند در معرض جریان هوا قرار می گیرند و سپس بر روی آنها قرار می گیرند. پس از عبور از روی تخم مرغهای تازه درجه حرارت هوا زیاد نمی شود ولی در تخمهای نزدیک جوجه کشی دما 75/1فارینهات افزایش پیدا می کند .تفاوتهای گوناگونی در درجه حرارت مطلوب وجود دارد که شامل حرارت داخل بدن پرنده بالغ ، اندازه تخمها و تناسب آنها با بدن پرنده ، خلل و فرج پوسته و طول دوره جوجه کشی می باشد .هنوز جزیات زیادی در رابطه با ایجاد شرایط مناسب جوجه کشی برای پرندگان دیگر وجود دارد که باید مورد مطالعه قرار گیرد . تحقیقات پایه ای بسیاری بر روی شرایط مطلوب مورد نیاز برای جوجه کشی کبوتر انجام گرفته است همچنان که در نمودار مشاهده می شود تخم کبوترها را می توان در دمای بین 97 -2/97 درجه فارنهایت (1/36 - 7/36)سانتی گراد در صورت تعدیل رطوبت و جریان هوا به طور مطلوب جوجه کشی کرد حداکثر جوجه کشی با امکان 100%تنها در دمای F 2/97 F 97 حاصل می شود .که این درجه حرارت بر روی تخمهای شتر مرغ آمریکایی ، غاز و اردک - به ترتیب در دمای F 97 (c 1/36 ، c 2/37 F 2/99 c 3/37( می باشد . برای به گزینی در جهت تولید مناسبتر باید به موارد زیر توجه نمود.

 تولید تخم زیادتر زودرس چون به تولید بیشتر تخم منتج می گردد . عبا رتند از:
1- طول عمر و قدرت مقاومت بیشتر
2- تولید تخم حتی در زمان تولک
3- باروری مناسب و کاهش تلفات زمان جنینی
4- روحیه آرام ، وزن زیاد بدن در صورتی که تولید گوشت هدف باشد. بدن فشرده با عضلاتی بیشتر به عبارتی گوشت بیشتر .

 بوسیله هیبریداسیون می توان راندمان تولید را افزایش داد . هیبرید و یا آمیخته Hybrid این اصلاح را در مورد موجودات هتروزیگوت به کار می برند . اگر والدین از نظر یک جفت صفت خالص با یکدیگر اختلاف داشته باشند . از منوهیبرید گفتگو به میان می آید و بلعکس اگر والدین از نظر چندین صفت خالص با یکدیگر متفاوت باشند پلی هیرید گفتگو به میان خواهد آمد .برای به وجود آوردن گله های گوشتی توصیه می شود از تجربیات کشورهایی مانند ایتالیا و فرانسه سود برد. کبوترهای گوشتی در سنین 3-2 ماهگی و اغلب در 4 ماهگی تحویل می گردند .که این کبوترها را می توان بعد از ذبح به صورت لاشه کامل -سینه کامل- ران کامل -لاشه به صورت قطعه قطعه شده به صورت تازه و منجمد در اختیار مصرف کنندگان قرار داد. افت پس از کشتار در کبوتر در حدود 20-25 درصد وزن زنده می باشد. در گوشت آماده برای طبخ نیز افت استخوان کبوتر کمتر از گوشت سایر ما کیان دیگر می باشد. بدین ترتیب از یک کیلو وزن زنده کبوتر گوشت و در نتیجه پروتئین بیشتری در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. از گوشت کبوتر تقریبا هیچ گونه بیماری به انسان منتقل نمی شود تنها بیماری قابل انتقال بیماری سالمونلوز , که اغلب گوشت انواع پرندگان دیگر در مرحله آماده سازی با آن آلوده می گردد و از این رو چنانچه پس از سر بریدن کبوتر پرکنی و تهیه گوشت و ذخیره آن به طور بهداشتی صورت گیرد هیچگونه خطری از نظر انتقال بیماریهای مشترک بین انسان وجود ندارد. سرعت رشد در کبوتر نسبتا بالا و در حدود 60-90 روزگی به وزن مناسب کشتار خواهد رسید و هیچ گونه از طیور صنعتی شاید قابل مقایسه با کبوتر نباشند. زیرا کبوترها قادرند به علت سهولت تغذیه دوباره به لانه خود بازگردند و در واقع می توانند از مواقع وسیع طبیعی و یا کشتزارهای اطراف به عنوان منبع تهیه خوراک استفاده کنند .صرفه جویی در جایگاه و زمین به منظور تامین بخشی از پروتئین حیوانی از کبوترها نیازی به احداث سالنهای آن چنانی نیست .و می توان با احداث جایگاه و آشیانه ای که فقط پرنده را از گرما نور و حرارت و سرما در واقع عوامل محیطی و بعضی دیگر محافظت کندنسبت به تهیه جایگاه اقدام کرده که این جایگاه به دلیل آنکه در اغلب موارد در مرتفع ترین قسمت ساختمان یعنی پشت بام احداث می شود می تواند بازده اقتصاد فراوانی را به همراه داشته باشد . زیرا در واقع از سطح بام (منازل ، کارخانجات ، و . . .) می توان به عنوان یک مجتمع تامین احتیاجات غذایی سبد خانوار استفاده کرد و بخشی از احتیاجات خانوار شهری و روستایی را از منابع پروتئین حیوانی بر طرف کند .گوشت کبوتر از لحاظ محصولات طیور می تواند در ردیف و هم تراز با گوشت جوجه ، قرار گیرد زیرا وزن این فرآورده در حدود 600 تا 800 گرم است و بسته به نژاد در سن بین 4-5 هفتگی به بازار ارسال می شود که این نوع گوشت می تواند به علت سهولت هضم ، بودن گوشت و فرم بودن استخوان اغلب برای تغذیه کودکان و بیماران سالمند که احتیاج به غذای مغذی و سهل الهضم و مغذی و سبک دارند مورد استفاده قرار گیرد .

تولک رفتن از نظر ظاهری همراه با پرریزی و جایگزینی پرها و آغاز سیرقهقرای ارگان های تولید مثلی و قطع تخمگذاری می باشد. در گونه های غیر اهلی پریزی قبل از جفت گیری ممکن است قبل از آغاز فصل جفت گیری اتفاق افتد در حالی که پریزی پس از جفت گیری بین پایان فصل تولید مثل و آغاز پائیز یا مهاجرت پائیزه اتفاق می افتد تاکنون مکانیزم فیزیولوژی که باعث پریزی می شوند شناخته نشده اند. به هر حال در این پدیده غده هیپوفیز ،تیروئید، تخمدان و فوق کلیه به عنوان واسطه عمل می کنند .

بر عکس سایر طیور کبوتران زندگی کاملاً منوگام‌ داشته و در سن 7 - 5 ماهگی به سن بلوغ می رسند هر قدر وزن آنها سنگین تر باشد به همان نسبت دیرتر بالغ می شوند بعد از اینکه کبوتر ماده ای نری را به عنوان جفت برگزیند و اعلام آمادگی جنسی و همزیستی نمود اووسیت ها در تخمدان شروع به رشد کرده و پس از تقریبا4- 5روز اولاسیون انجام گرفته و مدت کوتاهی بعد از ان هم جفت گیری و انتقال اسپرم صورت می گیرد . تقریبا 40-44 ساعت پس از زمان جفتگیری چند ساعت بعدازظهر اولین تخم را می گذارد و , برعکس سایر طیور گذاشتن فقط دو تخم از لحاظ ژنتیکی تثبیت شده است و هیچگاه افزایش و کاهش ندارد .

 تخم کبوترها حدود 20 گرم وزن و 4 سانتی متر طول و 5/2 سانتی متر پهنا و رنگ سفید دارند . نسبت زرده به وزن تخم با 19 درصد بین سایر طیور در کمترین حد است ولی پوسته آهکی با 10% درصدی اختلافی با دیگر طیور ندارند . لانه سازی با همکاری هر دو جنس 3-2 روز قبل از گذاشتن تخم آغاز گشته و حتی پس ازآن نیز ادامه می یابد . پس از 17 - 18 روز جوجه ها از تخم خارج شده و به ندرت هر دو جوجه با هم متولد می گردند . فاصله زمان تولد دو جوجه اغلب 24 - 12 ساعت است.کبوتردر بین طیور تنها پرنده ای است که جوجه آشیانه نشین دارد سایر ماکیان در موقع تولد کاملاً لخت هستند و حدوداً پس از یک هفته پرهایشان جوانه می زند . جوجه ها در حدود 6 هفتگی توسط مادران تغذیه شوند. در 5-4 روز اول تولد غذای جوجه ها را شیرابه چینه دان تشکیل می دهد.

 این شیرا به بسیار مغذی بوده و توسط سلولهای چین خورده چینه دان ترشح می شود. چینه دان در تعدادی از گونه های پرندگان خصوصاً در خانواده کبوترها مولد شیر مخصوص چینه دان است و تکثیر سلولهای مخاطی و کنده شدن و تولید شیر توسط آنها به وسیله هورمون پرولاکتین، صورت گرفته و کنترل می شود این پرندگان شیر ایجاد شده در چینه دان را به دهان بازگردانده و جوجه ها را به وسیله آن غذا می دهند. ساختمان میکروسکوپیک چینه دان مشابه به ساختمان مری است .

ترشح شیرابه تا 8 روز پس از تولد جوجه ها نیز می تواند ادامه یابد. معمولا از روز پنجم به بعد تغذیه جوجه ها با غذایی که خود پدر و مادر می خورند آغاز می گردد جیره اکثر پرندگان زینتی, به صورت دانه های کامل و نه به صورت خوراک کامل پلیت شده می باشد . تغذیه پرندگان طبق راهنمایی های ارائه شد بسیار منطقی می باشد . اما به نظر نمی رسد که تغذیه صرفا عامل عمده ای جهت انتخاب غذا توسط صاحب پرنده باشد .

  استفاده از خوراکهای کامل پلت, شده با مقاومت صاحبان پرنده روبرو شده و در ضمن همه گونه های پرندگام نیز چنین خوراک هایی را براحتی نمی پذیرند . اما با استفاده از پلت های اکسترود شده (اکسترودینگ) (Extruded) و افزودنیها که پرنده را با استفاده از خوراک کامل تشویق کند مشخص نشده است .

دوره نگهداری کبوتران پرورشی به طور متوسط 5 سال بوده و معمولا در سالهای دوم و سوم بیشترین تولید را داشته که از سال پنجم در حد چشمگیری کاهش می یابد. از یک جفت کبوتر, حداقل 12 قطعه کبوتر جوان در سال به وجود آید. تولید 15-12 قطعه جوجه, را مناسب و بین 20-16 قطعه را جزو بسیار خوب به شمار می آورند.

 موفقیت در این امر بستگی به تعداد تخم گذاشته شده جوجه های متولد شده و سرزندگی و سلامت جوجه ها دارد .

و بسته به شرایط اقلیمی متفاوت است. اکثر گونه های غیر اهلی که در مناطق معتدل سرد سیر زندگی می کنند. دارای سیکل تولید مثل سالیانه هستند. در حالی که گونه هایی که با آب و هوای گرمسیری و صحرائی عادت پیدا کرده اند ممکن است دارای سیکل های تولید مثل ,کمتر از یک سال با فواصل شش ماه باشند . و یا زمانی که شرایط مطلوبی فراهم است جفت گیری انجام می دهند که اصولا به این نژاد فرصت طلب می گویند .

 معمولا کبوترها در هر فاز فعال تخمگذاری دو عدد تخم می گذارند و در هر سال دارای هشت فاز فعال تخمگذاری می باشند . فاصله بین فازهای فعال تخمگذاری در پاییز و زمستان تقریبا روز و در بهار و اوایل تابستان 30-32 می باشد . در کبوتر سیکل تخمک گذاری رها سازی تخمک و میزان تخمگذاری موفق در بین کبوترها 40 تا 44 ساعت گزارش شده است .

از تعداد نژادهای بیشمار کبوتران با رنگهای متنوع و فرمهای به عنوان گوشتی مورد استفاده قرار می گیرند از مشخصات کبوتران گوشتی می توان وزن زیاد (حداقل 800 - 600) گرم سینه عمیق و فراخ ، قدرت باروری وبنیه خوب را نام برد مختلف فقط تعداد کمی. در حالیکه در اروپا و آسیا انتخاب بیشتر بر اساس رنگ و فرم صورت می گیرد در آمریکا کبوترها در جهت تولید گوشت پرورش داده می شوند . کشورهای اروپایی انواع کبوترهای گوشتی را از آمریکا واردکرده و بر روی آنها کار کرده اند . از آنها می توان کبوترهای شاهی سفید ، شاهی شناساو کارینه - مون داین ،‌ کبوتر نامه رسان، کبوترهای شناسای تکزاس را نام برد .

کبوتر شاهی سفید در آمریکا از سفید رومی ، سفید مالتز (Maltese) و سفید داکس (Duches )به وجود آمده است . این کبوتر در دو تیپ مختلف ظاهر می شود . تیپ مصرفی شاهی سفید که از باروری مناسبی برخوردار می باشد ، با وزنی در حدود 850 - 750 گرم از تیپ کاملا گوشتی آن سبک وزنتر است.

 کبوترهای جوان آماده به ذبح; آنها به وزن550 گرم می رسند از هر جفت می توان تعداد 16 قطعه در سال تولید نسل داشت آنها سینه ای عمیق و پر گوشت دارند . کبوتر شاهی نقره ای نیز در تلاقی جابجائی داکسی با موند این بوجود آمده و جثه ای بزرگتر و حالتی بزرگتر و آرامتر از شاهی سفید دارد .

کبوتر شاهی شناسا نیز در سال 1940 در آمریکا پرورش داده شدند از محسنات این نژاد تشخیص دوجنس نرو ماده آن از یکدیگر می باشد که به علت وجود تفاوت رنگ پرها در دو جنس امکان پذیر می گردد .

کبوترهای کارنیه (Carneau) از کبوتر جنوب بلژیک وشمال فرانسه به وجود آمده و در اوائل قرن بیستم در آمریکا بر روی آنها کار شده است این کبوتران به وزنی در حدود 750 - 600 گرم می رسند . در کبوترهای جوان آماده ذبح آنها وزن در حدود 500 گرم فرم سینه طویلتر بدون دم و بال و پهن تر بودن سر ، این نژاد را از شاهی سفید متمایز می کند .
کبوترهای موند این Mondain یکی از قدیمی ترین کبوترهای فرانسه به شمار آمده و وزنی در حدود 900 - 750 گرم پیدا می کنند . کبوتر جوان آماده ذبح آن در حدود 600 گرم وزن دارد این نژاد در رنگهای مختلف ظاهر می شود .

کبوترهای نامه بر که بیشتر در اروپا و خاورمیانه گسترش دارد با وزنی بین 480 - 420 گرم بسیار مقاوم بر تولید بوده و ‌ندرتا تخم های خود را می شکنند آنها از جوجه های خود با کمال دقت مواظبت می کنند . کبوتران نامه بر قادرند مسافتهای طولانی بین 120 - 100 کیلومتر را طی کنند زمان بازگشت آنها را می توان در رابطه با سرعت پروازشان دقیقا پیش بینی نمود جهت یابی ، این کبوتران هنوز جزو مسائل پیچیده به شمار می رود .